Verandering

Verandering en dynamiek lijken de kernbegrippen te zijn van onze moderne westerse samenleving, althans op het gebied van de technologie, waar de veranderingen met de dag sneller lijken te gaan. Op sociaal gebied zijn sinds de jaren zestig van de vorige eeuw de traditionele normen en waarden in toenemende mate ter discussie gesteld en is gebleken dat deze niet meer de tijdgeest weerspiegelen. Die mijns inziens sindsdien vraagt om beweeglijke sociaal-maatschappelijke structuren.

De hernieuwde vraag om herstel van oude normen en waarden bepaalt op de achtergrond ook het Nederlandse normen- en waardendebat. Het is een vraag om een terugkeer naar een feodaal verleden dat onrecht doet aan de menselijke waardigheid en vrijheid. Ze appelleert aan een algemeen geldende en beperkte fatsoensmoraal, die in wezen ver afstaat van wat in onze tijd aan morele ontwikkeling gevraagd wordt. Het laat zien dat wezenlijke veranderingen op sociaal en moreel-ethisch gebied een stuk moeilijker zijn door te voeren. Zij houden geen gelijke tred met de veranderingen en dynamiek op wetenschappelijk en technologisch gebied.

De geest van onze huidige tijd vraagt om individuele bewustwording temidden van een wereld van sociaal vernieuwende krachten en moreel-ethisch conservatieve en technologisch overrompelende tegenkrachten. Deze spelen vaak met voor leken onbegrijpelijke technologieën in op vooral angstgevoelens en overlevingsinstincten. Daardoor hebben ze een versterkende werking op deze gevoelens. Het zijn de tegenkrachten, die voor verdeeldheid en chaos zorgen op een steeds grotere schaal, met verstrekkende en wereldomspannende gevolgen voor de menselijke vrijheid, en voor het behoud en de verdere ontwikkeling van de menselijke cultuur.

Het scheppen van nieuwe en versterken van bestaande sociaal-maatschappelijke afhankelijkheidsstructuren is een poging van die tegenkrachten om de menselijke ziel uit vrije wil te laten kiezen voor geestelijke slavernij. In mijn beleving vraagt onze tijd op een grotere schaal om een meeromvattend inzicht in het krachtenspel dat ten grondslag ligt aan de schepping en aan ons menselijk handelen. Mijns inziens is het nodig om tot een basisvisie te komen, die het ons mogelijk maakt ons handelen te begrijpen in het licht van de tijd waarin we leven. Niet alles is op een verstandelijk analytische wijze te begrijpen, hetgeen als een uitnodiging kan worden ervaren om verder dan de ratio te kijken en een inzicht te ontwikkelen waar ons gehele menselijk wezen bij betrokken is.

Maatschappijkritiek en eenheidsverlangen

Mijn standpunt baseer ik op uit eigen ervaringen verkregen inzichten die ik weerspiegeld zie in inzichten van anderen. Deze inzichten maken deel uit van een universele waarheid, waar ik niet mijn gelijk aan wil ontlenen, echter wel naar wil verwijzen. In mijn achtenveertigjarige bestaan heb ik een innerlijke transformatie doorgemaakt, gerelateerd aan de tijd en ruimte waarin ik leefde. Hoewel ik veel kritiek uit op de bestaande sociaal-maatschappelijke structuren, zoals die ook in Nederland zijn vorm gegeven, besef ik terdege dat de relatieve vrijheid die ik tot nu toe binnen deze structuren mocht genieten het mij mogelijk heeft gemaakt om te zijn wie ik nu ben. Het is de werkzaamheid van deze structuren die mij bewust heeft gemaakt van het sociale aspect van mijn menszijn. Ik kan er daarom alleen maar dankbaar voor zijn, dat ik dat heb mogen ervaren. Mijn transformatie is nog in volle gang en het is maar zeer de vraag of die ooit een einddoel zal bereiken. Gelijksoortige transformaties neem ik bij een toenemend aantal mensen waar. Het is deze transformatie waarin de tijdgeest zich uitspreekt.

Als mens ben ik een individu, maar sta ik niet op mijzelf en ben ik niet alleen. Ik maak deel uit van een groter geheel dat, naarmate ik emotioneel meer volwassen word, zich ook als steeds groter en meeromvattend laat ervaren. Eerst was er het bewustzijn van de omhulling van het gezin, dat zich langzaam uitbreidde tot de omgeving waarin ik opgroeide, de stad waarin ik studeerde, het land dat door zijn mogelijkheden en onmogelijkheden mijn leven mede vorm gaf, de cultuur die mijn normen en waarden mede bepaalde, de andere culturen die ik dankbaar als aanvulling op de mijne in mij opnam, het stichten van een eigen gezin waarin ik zelf omhulling en geborgenheid kon geven en ten slotte de grootste familie, waar wij allen deel van uitmaken, de mensheid. Daarom draag ik dit boek op aan deze familie, die voor mij het meest waardevol is.

Tevens wil ik dit boek opdragen in het algemeen aan al die mensen die op mijn levensweg hebben bijgedragen aan mijn bewustwording en in het bijzonder aan mijn beide dochters en hun moeder, die mijn leven op een geheel eigen wijze hebben verrijkt.Verder wil ik nog een speciaal dankwoord richten aan Lea Manders, die mij op een zeer bijzondere manier heeft bijgestaan tijdens de afronding van dit boek. In de ontmoetingen met haar mocht ik de afronding van een bewustzijnsfase ervaren, die het mij mogelijk maakte mij te openen voor een completer en een meer vervullende beleving van Liefde.

De bij veel kinderen voorkomende behoefte om hun adres uit te breiden van hun straat en plaats, tot de provincie, land, werelddeel, aarde en ten slotte het heelal, laat zien dat het in de mens in potentie al aanwezig is om een identificatie met een steeds groter geheel tot stand te brengen. Het is de uitdrukking van de meest diepe wens tot het ervaren van eenheid en heelheid.

Ik ben in een christelijk geinspireerde omgeving opgegroeid en heb in de loop van mijn leven leren inzien dat het ware christendom in beginsel ook een uitdrukking is van een universele wijsheid. Mijn kennismaking met de antroposofie, die in beginsel christocentrisch is, gaf aan mijn christelijke belevingswereld een verdere verdieping. Daarnaast hebben mijn reizen door India tevens mijn boeddhistische levensinstelling aan mij kenbaar gemaakt. Ik voelde daardoor de behoefte om de oosterse en westerse levensbeschouwingen in mijzelf met elkaar te verenigen, om zo de bovenbeschreven meest diepe wens tot het ervaren van eenheid en heelheid in mijn leven tot uitdrukking te brengen. Kernbegrip in dit proces is voor mij innerlijke beweeglijkheid.

Ik heb de MENS gezien in het diepst van zijn gestalte,
ik ken de wereld tot op de grond van haar gehalte.
Ik weet dat liefde, liefde is de diepste zin van heel het leven,
en dat ik op de aarde ben om steeds meer liefde hier te geven.
Ik breid mijn armen uit, zoals HIJ dat heeft gedaan,
en zou ze, zoals HIJ, om heel de wereld willen slaan.

Christian Morgenstern

Beweeglijkheid als medicijn tegen oppervlakkigheid

Beweging is een element dat vaak moeilijk te hanteren is. Onze opvoeding, scholing en verdere maatschappelijke conditionering laten het instandhouden van de kindeigen innerlijke beweeglijkheid niet toe. De westerse samenleving is vormgegeven volgens theoretisch-materialistische concepten, die een steeds verdergaande verstarring van sociaal-maatschappelijke structuren in de hand werken. Door de eenzijdig op de buitenwereld gerichte levenshouding van de moderne mens heeft deze de neiging om zich te identificeren met en zijn bevestiging te ontlenen aan diezelfde buitenwereld. Het vergaat hem daarmee net als Narcissus, die verliefd raakte op zijn eigen spiegelbeeld, denkende dat spiegelbeeld te zijn. Daarbij dus vergat zelf de oorsprong van dat spiegelbeeld te zijn.

Het wordt ons geleerd om ons te identificeren met onze aan de buitenwereld gerelateerde verlangens, gedachten en gevoelens, ons lichaam, onze bezittingen en beperken daarmee onze visie en houding ten aanzien van het leven. Het wordt ons geleerd om rijkdom te associëren met het vergaren van bezittingen en macht. Er is op deze wijze een wereld geschapen die aan inhoudelijke leegheid en oppervlakkigheid dreigt ten onder te gaan. De innerlijke leegheid die ten grondslag ligt aan de uiterlijke oppervlakkigheid wordt opgevuld door onbewuste instincten, gericht op zelfbehoud en overlevingsdrang. De wereld dreigt daarmee af te zakken in een afgrond van bewustzijnsvernietiging en chaos.

Krachten en tegenkrachten

Zolang de mens als aardewezen bestaat zijn er in hem krachten geweest die hem willen bijstaan op zijn weg naar een groter begrip van zichzelf en de wereld. Op cruciale momenten in de evolutie waren er grote geestelijke leraren, die nieuwe wegen toonden en nieuwe culturen initieerden en inspireerden. Tevens waren er op gezette tijden profeten die de mens leerden de tekenen des tijds te verstaan, zodat hij zijn houding en gedrag kon bijsturen om een verdergaande ontwikkeling mogelijk te maken.

Ook de voorbije twintigste eeuw heeft profeten voortgebracht. Zij gaven aan dat de huidige maatschappelijke ontwikkelingen met betrekking tot religie, economie, wetenschap en technologie bij onveranderd gedrag tot desastreuze gevolgen zouden leiden, die zelfs een totale vernietiging van de aardse leefomgeving van de mens zouden kunnen veroorzaken. De vele waarschuwende woorden die zij uitten lijken aan veel van de huidige politieke en religieuze leiders te zijn voorbijgegaan. De destructieve ontwikkelingen worden door hen voortgezet en hele volkeren worden ertoe verleid om hun daarin te volgen. Leiderschap wordt door hen vormgegeven op basis van wantrouwen, haat, machtswellust, gebrek aan inzicht in geestelijke wetmatigheden en pure vernietigingsdrang. Leiders kunnen echter alleen macht misbruiken als de mensen die hun volgen hun daartoe de gelegenheid geven. Mensen geven die gelegenheid als zij naief en onwetend zijn. Dus zorgen veel van de huidige leiders ervoor dat mensen naief en onwetend blijven. Zij hebben daarbij de beschikking over massamedia, die alleen datgene publiceren dat past binnen het machtsspel dat gespeeld wordt.

Bewustwording van het Grote Spel van krachten en tegenkrachten geeft de individuele mens de mogelijkheid om zijn eigen innerlijk te leren kennen, want diezelfde krachten en tegenkrachten zijn werkzaam in het innerlijk van ieder mens. Het laat hem zien dat hij de schepper is van zijn eigen werkelijkheid. Ieder mens is een speler in het Grote Spel en kan het verdere verloop van het Spel mede beinvloeden, door te leren herkennen hoe hij het Grote Spel in het klein in zijn eigen leven aan het spelen is. In ieders leven spelen machtsspelletjes een rol als middel van het ego om zekerheden en controle te scheppen. Het ervaren van onmacht is voor het ego een moeilijk te hanteren gevoel, dat koste wat het kost voorkomen moet worden. In dit boek wil ik laten zien dat tegenover die kosten geen enkele bate staat en het voortzetten van het spel op deze wijze alleen maar verliezers oplevert. In het Grote Spel vált veel te verliezen, echter nog meer te winnen. Dit boek wil een bijdrage zijn aan die herkenning en bewustwording. Het wil laten zien dat de geschiedenis van de mensheid bol staat van onderdrukkende mechanismen en wil die blootleggen.

In het begin van de vorige eeuw ontstonden de eerste vrouwenemancipatiebewegingen, die een groter bewustzijn ontwikkelden voor de achterstelling van vrouwen ten aanzien van het participeren in het politieke systeem. Het instellen van het vrouwenkiesrecht was daarvan een welverdiende vrucht. De emancipatie van vrouwen kreeg in de jaren 60 en 70 een nieuwe impuls, door het bevechten van de economische achterstelling van vrouwen en het veroveren van een grotere participatie van vrouwen in het economisch leven. Tegelijkertijd en mede als gevolg van het doorbreken van de stereotiepe sociaal-economische rolpatronen, moesten mannen zich ook op hun rol gaan bezinnen en tot een andere sociaal-maatschappelijke plaatsbepaling komen. Deze emancipatiebeweging die dus beide seksen heeft gegrepen, vraagt in mijn beleving nu om een algemeen menselijke emancipatie ten aanzien van alle vrijheidsbeperkende mechanismen. Dit op individueel niveau in te zien en daar aan te werken, kan de individuele mens en dus de mensheid als geheel verder brengen op de weg van het ontdekken en het op een liefdevolle wijze vormgeven van ware vrijheid.

Is verlangen naar een betere wereld een droom?

De onmacht die ik voel ten aanzien van de inhumane onrechtvaardigheid, als wezenlijke basis van ons huidige politiek-economische systeem, heb ik in de loop van mijn leven willen begrijpen. Ik heb tot dit begrip willen komen, daar er diep in mij een verlangen is in de vorm van een ideaalbeeld, een soort droom van een wereld vervuld van vrede, harmonie en eenheid. De dagelijkse realiteit zoals mij die geleerd was te zien, vol van leed, ongeluk en toenemende chaos, is voor mij de drijfveer geweest om op zoek te gaan naar het verloren paradijs. Martin Luther King heeft het op zijn manier verwoord, door de wereld te vertellen dat ook hij een droom had. Mahatma Gandhi en Nelson Mandela lieten op hun wijze zien hoe men zich voor een ideaal kan inzetten.

Ik ben ervan overtuigd dat ieder mens diep in zich eenzelfde droom met zich mee draagt. De generatie van de jaren 60 heeft dit op haar manier geprobeerd duidelijk te maken. Zij deden dit op een wijze die als provocerend werd ervaren door de gevestigde orde en de toen heersende fatsoensmoraal. In feite wilden zij de bekrompenheid en verstarring van toen doorbreken en tot een ruimer bewustzijn komen. Dat dit veelal met het gebruik van de nodige kunstmatige hulpmiddelen gepaard ging paste binnen de toenmalige subcultuur. Het bevoorraden en instandhouden van de daarna ontstane drugsscene werd later een deel van het machtsspel dat gespeeld wordt. Het doet mijns inziens niets af aan de boodschap die zij wilden brengen, daar zij duidelijk inzagen dat oorlogen en geweld alleen in het belang zijn van diegenen die hen ontketenen. De jaren ’60 generatie was gedreven door een ideaal dat het eigenbelang oversteeg. Daar het om een nieuwe bewustzijnsverruimende impuls ging was het noodzakelijk om te experimenteren met verschillende manieren om die te uiten, om uiteindelijk tot een passende te komen. Doel van hun boodschap was het vinden van een aanvulling op ons materialistisch georiënteerde westers wereldbeeld. Dat zij daarbij de blik richtten op de oosterse levensbeschouwingen was een logische stap, om daarmee naast een zich uiterlijk manifesterende ontwikkeling een zich innerlijk manifesterende ontwikkeling tot stand te brengen.

Hoewel ik in de jaren 60 nog te jong was om bewust deel te nemen aan de bewustzijnsverruimende golf die het Westen overspoelde, heeft het gedachtegoed uit die tijd, dat vooral via de muziek tot mij kwam, mij wel degelijk beinvloed. Mijn puberteit speelde zich af in de jaren 70 en ik heb ervaren hoe begin jaren 80 de roep om een rechtvaardiger wereld werd gesmoord in overheidsgeweld en een toenemende verzakelijking (no-nonsense) van het sociale klimaat in Nederland.

Sindsdien is het in onze steeds killer en zakelijker wordende wereld erg moeilijk om toe te geven dat men een droom heeft. Een dromer zijn is synoniem geworden voor het niet in de realiteit staan, dus geen volwaardig mens te zijn. Men kan zich echter de vraag stellen wat realiteit dan is en wie dat bepaalt. Misschien is het juist die droom die ons tot een volwaardig mens maakt en is de verloren verbinding ermee een teken van het verliezen van menselijkheid. Misschien zouden we juist daarom onze dromen van een betere wereld wat serieuzer moeten nemen. In plaats van onze dromen te verloochenen en daarmee een wezenlijk deel van onszelf, zouden we misschien trouw aan onszelf moeten zijn en minder gevoelig voor wat anderen daar van vinden. Want waarschijnlijk valt er op het gebied van dromen veel met elkaar te delen, hetgeen een basis zou kunnen zijn voor het ervaren van overeenkomsten tussen mensen. Mijns inziens is de afwezigheid van een gemeenschappelijke droom, een gemeenschappelijk ideaal er de oorzaak van dat een toenemende verdeeldheid en een daarmee samenhangende chaos en strijd om zich heen grijpen in onszelf en de wereld om ons heen.

Er is meer dat mensen met elkaar verbindt, dan dat hen van elkaar doet scheiden. Die wezenlijke verbinding tussen mensen is niet rationeel te verklaren, maar is enkel op gevoelsmatig niveau te ervaren. In onze moderne wereld is het gevoelsleven echter wat het meest onderdrukt wordt, in de eerste plaats door onszelf en in tweede instantie door wat anderen ons leren met betrekking tot wat het meest belangrijk is. De eerder genoemde tijdgeest werkt wat dit betreft bij steeds meer mensen op een helende wijze door in hun leven, waardoor zij belangrijke veranderingen toelaten. Steeds meer mensen leren trouw te zijn aan zichzelf en aan hun idealen en zetten zich daarvoor in. Dat dit met vallen en opstaan gepaard gaat is logisch. Iets nieuws zal geoefend moeten worden, voordat men het zich volledig eigen heeft gemaakt.

Nieuwsvoorziening?

Daar de meeste mensen wat betreft hun nieuwsvoorziening voornamelijk gericht zijn op de gangbare media, die met name een negatieve en sensatiegerichte berichtgeving laten zien, zijn zij niet op de hoogte van de vele sociaal opbouwende initiatieven die er wereldwijd gaande zijn. Deze initiatieven zijn over het algemeen zeer inspirerend en worden met name in alternatieve, onafhankelijke media belicht.

Ik heb gezocht naar verklaringen voor de fenomenen die ik waarneem in mijzelf en de wereld waarin ik leef. Ik kwam tot het inzicht dat niet alles te verklaren valt, dat een bepaalde onzekerheidsfactor inherent is aan het leven, dat een bepaald mysteriegehalte blijft zorgen voor de nodige beweeglijkheid bij het verdergaan op de weg die ik te gaan heb. Ik kwam ook tot het inzicht dat wat zich in mij afspeelt, zich weerspiegelt in wat zich in de wereld afspeelt. Mijn levensomstandigheden zijn de spiegel die mij leren te zien wie ik ieder moment ben. Veel van mijn verkregen inzichten heb ik herkend in wat ik het ware christendom noem, in de antroposofie en in het boeddhisme. Deze geestelijke stromingen hebben mijn ideeënwereld van een onderling overeenkomend kader voorzien, waardoor ik de waargenomen fenomenen een plek kon geven. Ik kon daardoor zelfs een zin ontlenen aan datgene dat voordien voor mij totaal zinloos leek. Ik kon de waargenomen fenomenen plaatsen binnen een voortgaande ontwikkeling.

Omgaan met onmacht

Tijdens mijn zoektocht ben ik in mijzelf veel tegengekomen met betrekking tot psycho-emotionele overlevingsmechanismen en leerde die ook te herkennen in anderen en in de samenleving als geheel. Het spel van het willen controleren van mijn omgeving omwille van het voorkomen van onmachtsgevoelens heb ik uiteindelijk als destructief, verkrampend en afsluitend leren zien. Steeds meer heb ik geleerd een grotere mate van overgave en daarmee een ontspanning toe te laten. Mijn leven werd er een stuk gemakkelijker en interessanter door. Het liet mij zien dat de vijandschap die ik in de buitenwereld meende te herkennen, in wezen de vijandschap ten aanzien van mijzelf is. Ik was zelf mijn grootste vijand. Het opgeven van de strijd tegen mijzelf schiep de ruimte waarin ik in toenemende mate emotioneel vol kan wassen.

Het is mijn intentie om in dit boek te laten zien dat het Grote Spel van krachten en tegenkrachten een noodzakelijk spel is binnen het kader van de menselijke bewustzijnsevolutie. Daartoe wil ik benoemen welke krachten er in de mens werkzaam zijn. Daarnaast wil ik benoemen hoe deze krachten, door de werkzaamheid van de ook te benoemen tegenkrachten, vanuit hun sluimerende positie kunnen uitgroeien tot kwaliteiten. Kwaliteiten die de mens nodig heeft om zijn weg te vervolgen en een nieuwe op humane en omgevingsbewuste uitgangspunten gebaseerde samenleving tot stand te brengen. Het in de Bijbel en andere esoterische boeken voorspelde duizendjarig rijk van vrede en harmonie weerspiegelt een wereld die de mens zelf moet helpen vormgeven, door bewust te worden van de gevolgen van zijn eigen daden en daar verantwoordelijkheid voor te leren nemen.

Ik kan begrijpen dat veel van de in dit boek vervatte informatie in eerste instantie uit ongeloof verworpen zal worden, daar het laat zien waar de mens toe in staat is wanneer hij de verbinding met zijn eigen wezen volkomen heeft verloren. Het laat zien welke krachten dan bezit nemen van zijn innerlijke ruimte. De nabije geschiedenis heeft laten zien dat de mens tot een groot Kwaad in staat is, wanneer hij zichzelf niet serieus neemt. Dit Kwaad wil groeien, zoals ook het Goede wil groeien. Het grote verschil tussen beide is echter dat de groei van het Kwaad gericht is op het
uitroeien van het Goede, hoewel het dat nooit zou kunnen bewerkstelligen. Het is dus op strijd gebaseerd. De groei van het Goede is gebaseerd op bewustwording van het Kwaad, het om te vormen en opnieuw te integreren. Het berust dus op acceptatie en overgave, hetgeen kan leiden tot transformatie. Hoewel bewustwording van de werkzaamheid van het in dit boek benoemde Kwaad in onszelf en de buitenwereld vele negatieve emoties kan losmaken, vraag ik u toch om het met een openheid van geest te lezen. Ik wil u vragen bij uzelf waar te nemen wat het oproept en daarbij eerlijk te beoordelen wat die gevoelens over uzelf zeggen in plaats van over de inhoud van dit boek. Mijns inziens worden we in onze tijd uitgenodigd om een vertrouwen te ontwikkelen in het leven. We moeten dat leven en de daarmee verbonden lessen wel zelf ten volle ervaren, maar we staan daarin niet alleen.

Ieder mens die zijn leven bewust ter hand wil nemen komt uiteindelijk voor dezelfde vragen te staan en zal daarbij geconfronteerd worden met de eigen angsten voor verandering en onzekerheid. We worden zo ten volle op onszelf teruggeworpen en krijgen de kans om onszelf te leren kennen en te helen. Het is een kans om een completer mens te worden.

Het schrijven is voor mij van therapeutische waarde gebleken. Het geheel is ontstaan op een organische wijze en gedurende het schrijven kwam vaak de informatie die ik nodig had vanzelf naar mij toe. Ook is al schrijvende mijn inzicht verdiept en zag ik de samenhang groeien. Een fantastisch proces om te ervaren.

Aan het eind van dit boek (Appendix 2) heb ik het Handvest van de Aarde opgenomen. Het is een beginselverklaring opgesteld door vele internationale organisaties, die daarmee hun betrokkenheid willen tonen ten aanzien van het scheppen van een duurzame en harmonieuze wereldsamenleving. Meer over de achtergrond van dit Handvest is te lezen op http://www.earthcharter.org/

Arend Zeevat

ISBN 90-8548-099X

formaat 168x242 mm

Paperback, 264 p., tientallen kleurenill.

€ 27,50

Bestelformulier