De Amsterdamse sterrenkunde-promovenda Gemma Janssen heeft drie radiopulsars ontdekt met de Westerbork Synthese Radio Telescoop in Dwingeloo. Pulsars zijn neutronensterren, bollen neutronenmaterie, met een doorsnede van zo’n twintig kilometer, die na het sterven van zware sterren ontstaan. Deze exotische objecten hebben extreem sterke magneetvelden en vanaf de magnetische polen worden bundels radiogolven uitgezonden, vergelijkbaar met de lichtbundel van een vuurtoren. In totaal zijn nu 1800 pulsars bekend. De recent ontdekte pulsars zijn de eerste drie die vanuit Nederland zijn gevonden.

De drie pulsars zijn ontdekt met de nieuwe pulsarmachine PuMa II, die begin 2006 in gebruik is genomen. De Westerbork radiotelescoop bestaat uit veertien aparte schotels op een rij. Door de schotels als een interferometer te gebruiken kunnen zeer scherpe beelden van bijvoorbeeld uitgestrekte melkwegstelsels worden gemaakt. Voor onderzoek aan echte puntbronnen zoals radiopulsars, werden tot nu toe de signalen van alle schotels direct bij elkaar opgeteld. Hierdoor heeft de telescoop wel de grote gevoeligheid die nodig is om pulsars waar te nemen, maar een erg klein blikveld, en dat is ongunstig als je een groot stuk van de hemel wilt afspeuren.

Om dit ‘nadeel’ van de Westerbork telescoop te compenseren heeft Janssen een nieuwe methode gebruikt, die enkele jaren geleden onder leiding van Janssens co-promotor dr. Ben Stappers is ontwikkeld. Die methode voegt de binnenkomende signalen van twaalf telescopen van de array met behulp van speciale software samen. Het resultaat is een mozaïek, waarbij het grote beeldveld van de kleine afzonderlijke schotels wordt gecombineerd met de hoge resolutie en gevoeligheid van de hele array - in dit geval vergelijkbaar met een schotel van 74 meter diameter.

Het complete artikel kan worden gelezen op de site van de Nederlandse Onderzoeksschool voor Astronomie.

Bron: NOVA